Ik Van Linux

Handige Ubuntu Tips


Misschien wel de belangrijkste eigenschap van Linux is vrijheid. En daarmee bedoel ik met name keuze vrijheid. Je kunt kiezen uit talloze distributies en uit verschillende grafische schillen. Als je zo'n keuze eenmaal gemaakt hebt krijg je een systeem voorgeschoteld met instellingen die door anderen voor jou gekozen zijn. Gelukkig kun je de meeste van die keuzes zelf nog aanpassen aan je eigen voorkeur.
Soms gaat dat met een grafisch programma, zoals gconf-editor. Maar er zijn ook momenten dat je je toevlucht moet nemen tot het aanpassen van configuratie bestandjes. Dat laatste gaat dan het simpelste via de terminal, maar daar hoef je niet echt bang voor te zijn, als je de uitleg maar netjes volgt.

De Terminal

Een woordje vooraf over het gebruik van de terminal. De meeste instellingen vereisen super user rechten. Een normale sterveling mag namelijk geen systeem kritische wijzigingen aanbrengen. Daarom kom je vaak het command sudo tegen in onderstaande beschrijvingen. In dat geval kan de opdracht alleen worden uitgevoerd door gebruikers die ook daadwerkelijk sudo rechten hebben. Als je de enige gebruiker op de computer bent is de kans zeer groot dat je inderdaad die rechten hebt. Maak je echter gebruik van een computer die door iemand anders wordt beheerd, dan bestaat de kans dat je jezelf niet tot super user kunt verheffen met het sudo commando. Je zult dan te raden moeten gaan bij de beheerder van je machine om de wijzigingen te kunnen maken.
Maar als je wel de rechten bezit om super user te mogen worden dan vraagt het systeem je de eerste keer om je wachtwoord. Dat is het zelfde wachtwoord als waarmee je je ook bij je systeem aanmeldt. Schrik niet, de terminal laat de ingetoetste wachtwoord tekens niet zien. Er verschijnen zelfs geen sterretjes. Zodoende kan iemand die toevallig mee kijkt niet tellen uit hoeveel letters je wachtwoord bestaat. Na het intypen van je wachtwoord blijft je systeem dat een tijdje onthouden. Je hoeft dus niet steeds opnieuw je wachtwoord in te typen.
Als je klaar bent in de terminal kun je het venster meestal gewoon sluiten door op het kruisje links (of rechts) boven te drukken. Een andere manier is het typen van het exit commando, of het typen van Ctrl-d aan het begin van een regel.
De gemakkelijkste manier om onderstaande commando's uit te voeren is door deze regel voor regel vanaf deze web pagina te selecteren, te kopiëren en dan in de terminal te plakken. Maar let wel op! Je kunt in de terminal geen gebruik maken van Ctrl-V om te plakken. Dat moet je doen door rechts te klikken in het terminal venster en dan plakken kiezen, of door het indrukken van Ctrl-Shift-V.

Nieuwe Scroll Bars


Overlay scroll bar Vanaf Ubuntu 11.04 zijn de zogenaamde overlay scroll bars de standaard. Ik heb het even geprobeerd, maar ik kan er maar niet aan wennen. De oude scroll bars vond ik veel praktischer. OK, ze zijn ietsje breder (of hoger), maar dat heb ik er graag voor over. Wat ik vooral miste was de mogelijkheid om in de scroll bar te kunnen klikken om hele pagina's voor of achteruit te bladeren.

Er zijn verschillende manieren om de overlay scroll bars uit te schakelen waardoor je je ouderwetse scroll bars weer terug krijgt.

De eerste manier is redelijk simpel en is ook gemakkelijk omkeerbaar. Voer onderstaande 3 regels een voor een in de terminal in:

sudo su
echo "export LIBOVERLAY_SCROLLBAR=0" > /etc/X11/Xsession.d/80overlayscrollbars
exit

Daarna kun je het terminal venster weer sluiten. Dan moet je nog even uitloggen en opnieuw inloggen om de wijzigingen effect te laten hebben. Je hebt dan je oude vertrouwde, beter werkende scroll bars weer terug.

Wil je toch terug naar de nieuwerwetse scroll bars dan hoef je alleen maar het zojuist aangemaakte bestandje te wissen met het volgende commando:

sudo rm /etc/X11/Xsession.d/80overlayscrollbars

De tweede manier om de overlay scroll bars te verwijderen is door de overlay package weg te gooien. Dit is dan wel iets permanenter, alhoewel je de package ook weer heel eenvoudig terug kunt plaatsen. Het weggooien gaat als volgt vanuit de terminal:

sudo apt-get remove overlay-scrollbar liboverlay-scrollbar

Snellere Foto Viewer


Standaard wordt The Eye Of Gnome als foto viewer meegeleverd. Voor de meeste situaties voldoet die wel, maar vooral als je door een map met honderden foto's bladert dan wordt het programma stroperig traag, zelfs op een bloedsnelle machine. Waar het precies aan ligt weet ik niet, maar gelukkig zijn er mooie alternatieven. De alternatieve foto viewer die ik gebruik is gpicview. Dat is een licht gewicht supersnelle foto viewer, die je gewoon kunt installeren via het Ubuntu software centrum of via Synaptic.

Ubuntu Desktop Als Server


tux klok Het is perfect mogelijk om een Ubuntu Desktop versie als server te gebruiken. En dan bedoel ik een server die 24/7 aan blijft staan en voor van alles en nog wat kan zorgen. Er kan dan echter een klein probleempje optreden, je zult merken dat de klok na verloop van tijd niet meer gelijk blijft lopen. Zelfs niet als je de klok zo in stelt dat hij moet synchroniseren met een zogenaamde NTP server (Network Time Protocol). De klok wordt wel gesynchroniseerd, maar alleen wanneer de computer wordt aan gezet. Daarna is de klok afhankelijk van de nauwkeurigheid van de hardware klok van je computer.
Een computer die 24/7 aan blijft staan gaat dus last krijgen van de onnauwkeurigheid van de interne klok van de computer. Maar dat is op te lossen door het programma ntp te installeren. Standaard wordt ntp.ubuntu.com als tijd server gebruikt door dit programma. Als je wilt kun je het bestand /etc/ntp.conf aanpassen om een andere tijd server erbij te plaatsen voor een nog hogere nauwkeurigheid van de klok. Let wel, dit bestand kun je alleen als super user wijzigen natuurlijk!
Wanneer je het bestand /etc/ntp.conf gewijzigd hebt zul je de ntp daemon moeten herstarten. Dat doe je door het volgende commando uit te voeren:

sudo service ntp restart

P.S. Nieuwere versies van Ubuntu maken zelfs gebruik van een pool van NTP servers, die stuk voor stuk door Ubuntu zijn goedgekeurd. In dat geval hoef je eigenlijk helemaal niets meer te wijzigen.

Nog een opmerking voor als je computer al geruime tijd loopt zonder de hulp van ntp. Ntp probeert namelijk de klok zo geruisloos mogelijk goed te zetten. Bij grote afwijkingen doet het programma er vrij lang over om de klok goed te zetten.
Dat is echter heel normaal en heeft te maken met log files. Soms kan het heel storend zijn als de tijd rare sprongen maakt in log files.

Standaard Papier Format In LibreOffice


Een makkie, maar lastig te vinden. Standaard staat het papier op het Amerikaanse Letter formaat ingesteld, wat net iets kleiner is dan het bij ons gebruikelijke A4 formaat.
Dit is simpel te wijzigen door in bestand /etc/papersize de tekst "letter" te vervangen door "A4". Hierna LibreOffice sluiten (als het open stond) en opnieuw opstarten en je kunt bij Opmaak - Pagina... - Pagina zien dat het formaat nu wel standaard op A4 staat ingesteld.

Voor Mij Geen Dode Toetsen A.U.B.


Dode toets Veel mensen vinden dode toetsen handig. Standaard staat het toetsenbord ook ingesteld op gebruik van dode toetsen. Dode toetsen zijn bijvoorbeeld de enkele en dubbele aanhalingstekens, waarmee je redelijk simpel letters als ë of é kunt typen door eerst de dode toets in te drukken en dan de letter e. Het typen van het dubbel aanhalingsteken is daardoor echter wat lastiger, want daarvoor moet je eerst het dubbele aanhalingsteken drukken, wat een dode toets is en er dus niets gebeurt, gevolgd door een spatie.
Als programmeur vind ik dode toetsen echter een ramp. Bij vrijwel elke programmeertaal maak je veelvuldig gebruik van enkele en dubbele aanhalingstekens, terwijl ik zelden letters als ë of é hoef te typen. Die dode toetsen zitten mij dus meer in de weg dan dat ze nut hebben.

Gelukkig biedt Linux een heel mooi alternatief: "de Compose Key", ofwel "de Samensteltoets" zoals hij in het Nederlands genoemd wordt. Met die samensteltoets kun je weer heel gemakkelijk de letter ë typen door eerst op de Samensteltoets te drukken, gevolgd door de dubbele aanhalingstekens en de letter e (dus alle 3 de toetsen na elkaar indrukken, niet tegelijk).
Het typen van speciale letters is daarmee ietsje meer werk geworden dan met dode toetsen, maar het typen van enkele of dubbele aanhalingstekens is daarentegen weer een stuk gebruiksvriendelijker geworden. En laat ik nou dat laatste vaker nodig hebben dan het eerste.
Als bonus krijg je er nog een heel scala aan andere tekens bij. Zo levert de combinatie "Samensteltoets o o" een gradenteken op. Of "Samensteltoets + -" levert het ± teken op. En zo zijn er nog vele andere tekens die je met de Samensteltoets wel en met de dode toetsen niet kunt maken. Wat dacht je van "Samensteltoets c o", wat het © teken oplevert. Of "Samensteltoets = e", wat het Euroteken € oplevert.
Eigenlijk kun je de "Samensteltoets" zien als een commando om de volgende toets als dode toets te gebruiken.
Op deze Ubuntu help pagina staat een hele lijst met speciale tekens die je met de Samensteltoets kunt maken. Je hoeft die hele lijst niet uit je hoofd te kennen hoor. Ik zelf gebruik er misschien een stuk of 10 van, de rest ken ik daarom ook niet uit mijn hoofd. Waarom zou ik, als ik het ook snel even kan opzoeken.

Mooi, maar waar zit die Samensteltoets dan? Dat mag je zelf kiezen. Standaard staat hij uit, maar je kunt hem als volgt instellen:
Ga naar "Systeeminstellingen" - kies daar Toetsenbord.
Kies het tabblad "Indeling".
Klik daar op "Opties"
Open het kopje "Samensteltoets positie"
Selecteer daar de toets die jij het handigste vindt.

P.S. Vergeet niet om de dode toetsen uit te schakelen, want die heb je vanaf nu niet meer nodig.

Nagels Knippen


In je home map staat een verborgen map met de naam .thumbnails. Daarin staan verkleinde afbeeldinkjes van foto's en plaatjes die ooit door de Nautilus verkenner zijn aangemaakt. Hoe meer mappen met foto's je geopend hebt, hoe meer duimnageltjes in die map staan. Dat kan wel eens in de duizenden plaatjes lopen en vele mega bytes groot zijn.
De kans is echter zeer groot dat je die duimnageltjes nooit meer nodig gaat hebben. Zeker de duimangeltjes die al meerdere weken oud zijn heb je waarschijnlijk voorlopig niet meer nodig.

Je kunt de map .thumbnails daarom gerust een keer leeg gooien, gewoon om weer wat ruimte op de schijf vrij te maken of om er de snelheid in te houden. Open de Nautilus verkenner en druk op Ctrl-H om verborgen bestanden zichtbaar te maken. Open daarna de map .thumbnails. Daarin staan mappen met png bestanden. Die bestanden mogen allemaal weg, zonder uitzondering. De meest recente duimnagels kan Nautilus namelijk met redelijk gemak toch weer opnieuw aanmaken.

Je kunt dit proces ook automatiseren door het volgende regeltje code aan je crontab toe te voegen en dat bijvoorbeeld dagelijks laten uitvoeren:

find ~/.thumbnails -type f -atime +7 -exec rm {} \;

Deze regel gooit alle bestanden die langer dan 7 dagen niet gebruikt zijn weg uit de map ~/.thumbnails. Als je een andere tijd wilt gebruiken hoef je natuurlijk alleen maar de +7 aan te passen.